Độc đáo ngôi chùa Việt duy nhất tại Luông Pha Băng
Trong số rất nhiều ngôi chùa ở Cố đô Luông Pha Băng, Di sản Văn hóa thế giới của Lào, có một ngôi chùa Việt duy nhất. Tên chùa là Phật Tích, được dựng trên chính mảnh đất có in dấu chân của Phật (Phật Tích).
Chùa Phật Tích ở Luông Pha Băng (Lào) nằm ngay trên bờ sông Mènặmkhoỏng.
Cố đô Luông Pha Băng (Lào) có 40 ngôi chùa cổ, hầu hết được xây dựng từ thế kỷ 14, dưới thời vua Chậu Phà Ngừm. Vị vua này là người thống nhất các bộ tộc Lào, hình thành nước Lào thống nhất với tên Lạn Xạng (Triệu Voi). Đồng thời cũng là người đưa Phật giáo Tiểu thừa (Hynayana) từ Campuchia về – trở thành Quốc giáo của Lào.
Trong quá trình di cư ra nước ngoài, để đáp ứng việc thực hành tín ngưỡng và các nghi lễ Phật giáo, người Việt Nam đã thành lập trên đất nước Lào nhiều ngôi chùa Việt, trong đó có Cố đô Luông Pha Băng.
Chùa Phật Tích ở Luông Pha Băng nằm ngay trên bờ sông Mènặmkhoỏng thơ mộng.
Lý giải về tên gọi của ngôi chùa, các nhà sư cho biết, từ chùa xuống bờ sông có một khối đá có dấu chân người được coi là dấu tích Phật nên gọi là Chùa Phật Tích.
Ngôi chùa được một sư ông người Việt Nam xây dựng vào năm 1960, ông cũng là người đã xây dựng ngôi chùa của người Việt tại Thủ đô Viêng Chăn – Chùa Bằng Long.
Thời điểm đầu, chùa nằm trong khuôn viên nhỏ hẹp. Bên trong cổng chùa chỉ có một Phật đường quay mặt về phía Đông, bày nhiều pho tượng Phật của phái Đại thừa (Mahayana) như tượng Phật Quan âm chuẩn đề, tượng Phật Thích ca sơ sinh… Ngoài Phật đường, còn có một nhà tăng.
Những năm gần đây, chùa được xây dựng thêm nhiều kiến trúc phụ; cổng vào được xây dựng thành tam quan, một ngôi chùa giống sả la của chùa Lào là nơi các sư trẻ người Lào đến học tập. Thầy dạy là các nhà sư Việt Nam hiện nay đang trụ trì ngôi chùa.
Sả la cũng là nơi các tín đồ người Việt và cả người Lào đến nhờ nhà sư tụng kinh cho thân nhân của họ sau tang lễ để được siêu thoát.
Khác với mái chùa ở Việt Nam thường được xuất hiện linh vật rồng gắn trên đầu đao, ở chùa Phật Tích và các ngôi chùa Lào thường trang trí linh vật Nác (thuồng luồng). Người Lào quan niệm tổ tiên của họ là thần Nác, thờ thần Nác được coi là tín ngưỡng cổ xưa nhất của họ.
Tuy nhiên ở một số hạng mục ta vẫn dễ dàng nhận thấy linh vật rồng trong tín ngưỡng của người Việt Nam. Đây là điều để phân biệt giữa ngôi chùa của người Việt và người Lào.
Sống trong cảnh xa xứ, các nhà sư người Việt vẫn không thể nào quên hình ảnh con cò trong ca dao nước nhà và hình ảnh làng quê với bờ tre bờ trúc.
Cùng với đó, một Phật đường mới được xây dựng trong khuôn viên của chùa để đặt pho tượng Phật trong tư thế nằm nhập niết bản mà người Lào gọi là Phạ non.
Phật đường cũ đã được bày thêm nhiều pho tượng Phật của Lào do tín đồ dâng cúng trong tư thế đứng. Ngoài ra, còn nhiều tượng Phật Lào trong tư thế ngồi bằng đồng và đá cũng do các tín đồ dâng lên.
Bức tượng Phật có mái che hướng ra lòng sông Mènặmkhoỏng.
Kalo có tác dụng như chuông, thông báo giờ đi khất thực của các nhà sư vào buổi sáng, thông báo những ngày lễ, hoặc khi có một nhà sư viên tịch.
Khu vực trước cổng chùa là nơi đặt các thuyền đua của bản Lào ở lân cận.
Chùa không chỉ có các tín đồ Việt Nam đến cúng lễ mà còn có nhiều tín đồ Phật giáo người Lào cũng dến lễ Phật và thực hành các nghi lễ Phật.
Nhiều sư trẻ của Lào cũng đến thụ giáo nhà sư Việt Nam tại đây. Đây là điểm khác biệt của ngôi chùa này so với các ngôi chùa Việt khác tại Lào – nơi chỉ có người Việt đến lễ Phật.
Không chỉ ở Chùa Phật Tích mà ở tất cả các ngôi chùa ở Luông Pha Băng, vào 6 giờ sáng, từng đoàn nhà sư thân khoác áo cà sa vàng nối tiếp nhau ra đường khất thực. Trên từng con phố, những người phụ nữ trong trang phục truyền thống Lào quỳ gối theo hàng để làm lễ khất thực.
Khất thực cũng là một cách để cưu mang những người kém may mắn trong xã hội. Rất nhiều học sinh ở các vùng quê nghèo, hoàn cảnh khó khăn nhờ vào tu trong chùa, ăn cơm khất thực mà được đến trường. Cửa Phật cũng là nơi cưu mang những cụ già neo đơn, người nghèo khó tha phương.
Sau cùng đến với Chùa Phật Tích ở Luông Pha Băng, du khách không chỉ được hòa mình vào không khí trang nghiêm của đạo Phật, mà còn được thưởng ngoạn một cảnh sắc nên thơ hữu tình, có non có nước.
