Hội tụ tinh hoa di sản ngàn năm tại "Linh thiêng nguồn cội - Đất Tổ Hùng Vương”

Chương trình nghệ thuật khai mạc Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch Đất Tổ năm 2023, Kỷ niệm 20 năm thực hiện công ước 2003 của UNESCO về bảo tồn di sản, Liên hoan thực hành di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO ghi danh mới đây đã được tổ chức trang trọng tại Quảng trường Hùng Vương, TP Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.

Chương trình với 3 phần: Linh thiêng nguồn cội - Đất Tổ Hùng Vương, Tinh hoa di sản, Khát vọng Lạc Hồng do nhà biên kịch, thạc sĩ Lê Thế Song làm Tổng đạo diễn đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả.

Ngay từ khi bước vào chương trình, đạo diễn đã khéo léo khắc họa câu chuyện về con Rồng cháu Tiên, về bản sắc văn hóa của người Việt cổ. Lịch sử hình thành, cội nguồn dân tộc được tái hiện sáng tạo với các tổ hợp múa tạo hình rồng trên nền trống đồng Đông Sơn và cánh chim Lạc. Âm nhạc thôi thúc, trầm hùng, hào sảng trên chất liệu của Xoan kết hợp ánh sáng lung linh, huyền ảo miêu tả sự giao hòa của đất trời khi Lạc Long Quân gặp Âu Cơ đã dẫn khán giả đi vào một câu chuyện lịch sử, văn hóa theo suốt chiều dài đất nước.

Sự tích trăm trứng được thể hiện tinh tế với Visual Art. Để miêu tả 50 người con lên rừng và 50 người con xuống biển, Tổng đạo diễn đã chỉ đạo thực hiện bằng đạo cụ lá cọ và lưới đầy tính ước lệ. Tiếp theo, sân khấu làm nổi bật sự ngưỡng vọng của muôn dân dưới triều đại của 18 đời vua Hùng Vương, để từ đó đã hình thành nên một miền di sản: Tín ngưỡng thờ Hùng Vương.

Phần nghệ thuật chính của Linh thiêng nguồn cội - Đất Tổ Hùng Vương bắt đầu bằng liên khúc 3 bài: "Phong Châu mở hội", "Địa khúc giao hòa", "Linh thiêng một cõi Tiên Rồng" với nền nhạc thể hiện tinh thần hùng tráng, tự hào, là sự hòa quyện giữa âm nhạc dân gian và đương đại trên nên hình ảnh sống động về núi Nghĩa Lĩnh - nơi các Vua Hùng thỉnh nguyện các vị thần linh cầu cho mưa thuận gió hòa, muôn dân an lạc, sinh sôi. Màn múa hát kết hợp diễn ca ba làn điệu Xoan Phú Thọ là bắt nhịp hài hòa của các nghệ nhân dân gian, miêu tả một lễ hội hát Xoan truyền thống với những sắc thái vừa trữ tình, vừa thanh thoát, vừa rộn ràng tươi vui, vừa mang đậm bản sắc.

Phần Tinh hoa di sản cũng được thể hiện rất rõ nét, nêu bật giá trị tinh hoa của mỗi loại hình di sản bởi chính các nghệ nhân của các vùng miền sở hữu di sản thể hiện. Đó là điệu hát Then "Trăng lên bản Giốc" kể lại truyền thuyết về cây đàn trời (đàn tính) và sự tích 12 nàng tiên giáng trần trao truyền làn điệu Then; là câu chuyện về cây đàn Đáy cùng ca nương vương vấn những tiếng lòng sâu kín; là câu chuyện của những liền anh liền chị sau những canh hát giao duyên lại lưu luyến nhớ về bến sông trăng với bóng hình ai ngồi tựa mạn thuyền….

Bằng ngôn ngữ múa và các nghệ thuật gốc, người xem được đi từ Bắc vào Nam để đắm mình vào không gian của các di sản. 12 di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam đã được UNESCO ghi danh được kết nối khéo léo, làm nổi bật và tôn lên giá trị tinh hoa với thiết kế của sân khấu ba chiều, hình ảnh đồ họa 3D, hiệu ứng ánh sáng với công nghệ hiện đại…

Với thời lượng hơn 70 phút, chương trình nghệ thuật "Linh thiêng nguồn cội -  Đất Tổ Hùng Vương" đủ ngắn gọn để hấp dẫn khán giả, song cũng đủ để giới thiệu về tinh hoa di sản trải dài từ Bắc vào Nam. 

Đặc biệt các lời bình rất ấn tượng và sâu sắc chạm đến trái tim của khán giả khi sử dụng lời văn biển ngẫu. Đây là một cách làm mới và rất hợp lý. Bởi lối văn biền ngẫu với những câu văn có các vế sóng đôi đối nhau từng cặp mới làm nổi bật các di sản. Chẳng hạn: "Những thanh âm như tiếng lòng rạo rực/Buông vào mây bỗng hóa chiếc cầu vồng/Tiếng đàn trời cây đàn tính ngàn năm/Hòa lời Then bay lên miền di sản"; "Xuân về lễ hội hoa Ban/Tiếng Khèn tiếng Pí rộn ràng trống chiêng/Tay thon thả dáng nghiêng nghiêng/ Xòe hoa múa Thái lung liêng mắt cười".

Đạo diễn Lê Thế Song cũng không đi theo lối mòn - lần lượt các di sản trình diễn và tách rời nhau - mà các di sản được liền mạch liên tục, không có khoảng trống. Chính sự liên tục ấy thể hiện sự đan xen, giao thoa, sự giàu có và phong phú về văn hóa cũng như các di sản của các vùng miền tại Việt Nam.

Khép lại chương trình, dư âm còn lại là tinh thần đoàn kết các dân tộc, là niềm tự hào về di sản phong phú của cha ông ta trao truyền lại. Chương trình gửi gắm thông điệp: Mỗi người Việt Nam đều là con cháu Vua Hùng, mỗi dân tộc Việt Nam dù đa dạng bản sắc nhưng thống nhất trong sự phát triển, cùng xây dựng một đất nước tươi đẹp, hòa bình, có sức sống hàng ngàn đời, có bản sắc văn hóa đặc sắc mà không phải quốc gia nào cũng có được.