Nét văn hóa đặc sắc được bảo tồn hàng nghìn năm của người Ê Đê ở buôn Kô Sia

Trước đây, buôn Kô Sia (phường Tân Lập, TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) là một buôn nhỏ của người Ê Đê với những nếp nhà dài êm đềm và là một trong bốn buôn cổ hình thành nên TP Buôn Ma Thuột ngày nay. Đặc trưng của những buôn làng cổ này là hệ thống nhà dài, ngôi nhà truyền thống chất chứa văn hóa lâu đời của tộc người Ê Đê.

Nhà dài ở buôn Kô Sia là nơi ở chung cả một dòng họ và thường xuyên được nối dài thêm mỗi khi một thành viên nữ trong gia đình xây dựng gia thất. Nhà dài được dựng bằng vật liệu gỗ, tre, nứa, lợp mái tranh và là nơi diễn ra các nghi lễ đánh cồng chiêng, biểu diễn nhạc cụ của buôn khi tiếp khách ở nơi xa đến.

Khi thành phố được mở rộng, buôn Kô Sia nay thuộc phường Tân Lập đã bị đô thị hóa và mất dần những nét văn hóa của người Ê Đê. Trước thực trạng đó, cách đây khoảng 15 năm, già làng Ma Len tập hợp những người cao tuổi trong buôn lập nên đội cồng chiêng buôn Kô Sia nhằm truyền lại cho thế hệ trẻ ở buôn cách thức đánh cồng chiêng và các loại nhạc cụ - nét văn hóa đặc sắc của người Ê Đê ở Tây Nguyên.

Nhớ lại thời kỳ đó, già làng Ma Len cho biết: "Người Ê Đê ở buôn Kô Sia chúng tôi thèm nghe tiếng cồng chiêng như con suối thèm nước vào mùa Tây Nguyên khô khát. Từ khi chúng tôi mở lớp truyền dạy cồng chiêng cho giới trẻ, tiếng chiêng được vang lên mỗi tối ở nhà dài át đi tiếng loa đài ngoài phố, lũ làng như được giải cơn khát âm thanh của đại ngàn".

Ban đầu, lớp cồng chiêng được dạy tại nhà dài của già làng Ma Len thu hút sự tò mò của người dân thành phố và khách du lịch. Có rất nhiều du khách nước ngoài hằng tối đến tận buôn Kô Sia để nghe và xem các nghệ nhân dạy hát và đánh cồng chiêng cho lớp trẻ.

Từ khi Đội cồng chiêng buôn Kô Sia hoạt động có hiệu quả, những thế hệ trẻ đã biết đánh cồng, chiêng và tích cực tham gia các hội diễn văn hóa do tỉnh Đắk Lắk và khu vực Tây Nguyên tổ chức thì địa danh buôn Kô Sia đã nổi tiếng trong vùng.

Cách đây năm năm, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Đắk Lắk có đến đặt vấn đề với già làng Ma Len và Đội cồng chiêng buôn Kô Sia tổ chức giới thiệu văn hóa của người Ê Đê dành cho khách du lịch. Theo đó, các công ty du lịch, lữ hành cũng liên hệ để phát triển tour tại buôn Kô Sia để làm đa dạng các loại hình du lịch ở Tây Nguyên.

Từ khi buôn Kô Sia phát triển du lịch, đời sống đồng bào Ê Đê nơi đây được cải thiện rõ rệt. Ông Aê Yon ở Kô Sia cho biết: "Buôn chúng tôi giờ chuyên môn hóa trong việc phát triển du lịch. Đàn bà, con gái thì chuẩn bị các món ẩm thực truyền thống của người Ê Đê để du khách thưởng thức; đám thanh niên thì thành lập đội hát dân ca, sử thi; còn lớp người già chúng tôi thì đánh cồng, chiêng và biểu diễn các loại nhạc cụ trong nhà dài".

Khi không có dịch Covid-19, hằng tuần buôn Kô Sia đón hằng chục đoàn khách đến để thưởng thức âm thanh cồng chiêng và những nét văn hóa đặc sắc của người Ê Đê. Mỗi đêm tại nhà dài ở buôn Kô Sia du khách được các nghệ nhân và lũ làng phục dựng lại các lễ hội truyền thống như: Lễ lúa mới, lễ đầu năm, lễ hội cầu mùa, lễ đẻ đất, đẻ nước...

Sản phẩm du lịch trải nghiệm bản sắc buôn làng cổ của người Ê Đê quanh thành phố đã trở thành một loại hình du lịch đặc sắc của Buôn Ma Thuột. Qua đó, người Ê Đê có cơ hội quảng bá văn hóa với bè bạn quốc tế và quan trọng hơn, người Ê Đê đã thành công trong việc bảo tồn văn hóa gắn với việc phát triển kinh tế. Sản phẩm du lịch trải nghiệm văn hóa ở dài dài buôn Kô Sia đã trở thành "sứ giả" văn hóa kết nối du khách năm châu với vùng đất đỏ bazan đầy nắng và gió của đại ngàn Tây Nguyên huyền thoại.