Tiếng khung cửi rộn ràng ở làng thổ cẩm Khmer vùng Bảy Núi

Vài năm gần đây, đến các phum sóc của ấp Srây Skốt, nơi có 100% đồng bào dân tộc Khmer sinh sống, có thể thấy tiếng khung cửi rộn ràng. Từ bàn tay khéo léo, óc sáng tạo của người phụ nữ Khmer, nhiều sản phẩm thổ cẩm đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành và được người tiêu dùng ưa chuộng. Được biết, làng nghề dệt thổ cẩm Khmer Srây Sakốth hiện có 25 thợ dệt hoa văn và họa tiết phức tạp, 118 thợ dệt các sản phẩm đơn giản. UBND tỉnh An Giang đã công nhận 2 nghệ nhân và 1 thợ giỏi.

Theo ông Chau Rắck Sa Nây, Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Tịnh Biên, trong số 2 nghệ nhân, bà Neáng Nhây là người cao niên rất tâm huyết gìn giữ làng nghề. Với lòng say mê nghề truyền thống, bà Neáng Nhây đã hướng dẫn cho hàng trăm chị em nghề dệt, vừa giải quyết công ăn việc làm vừa để nghề truyền thống không bị thất truyền. Đồng thời, bà đã góp sức đưa "Làng nghề dệt thổ cẩm Khmer Srây Sakốth" chuyển sang bước tiến mới. Nhiều sản phẩm được giới thiệu tại hội chợ, triển lãm trong khu vực và ngoại tỉnh. Từ đó, sản phẩm thổ cẩm Srây Sakốth được nhiều người biết đến.

Cùng với nỗ lực của các nghệ nhân, chính quyền địa phương cũng có nhiều giải pháp, chính sách hỗ trợ để phát triển nghề dệt truyền thống của người Khmer. Đến nay, làng dệt Văn Giáo đã thành lập HTX dệt thổ cẩm Srây Sakốth với 70 hộ, 143 thợ dệt, để liên kết sản xuất, giới thiệu sản phẩm ra thị trường trong, ngoài nước. 

Thổ cẩm Văn Giáo rất đa dạng, phong phú về mẫu mã, màu sắc, hoa văn sắc sảo, chủ yếu là mặt hàng xà rông, khăn quàng cổ, phông màn cửa... Một trong những bí quyết tạo màu là dùng chất liệu từ tự nhiên để chế thuốc nhuộm, nhờ đó lụa óng ả, mượt mà, không bị xổ lông.

Kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại

Một điều khiến du khách trong, ngoài nước ưa thích thổ cẩm Văn Giáo là ở sự hài hòa giữa truyền thống và hiện đại trên từng họa tiết, hoa văn, màu sắc của tấm vải dệt. Chủ đề trang trí bức thổ cẩm thường là hình ảnh ngôi chùa, hoa, lá, hoặc hình tượng Đức Phật… Cách thức phối màu, đượm màu cho từng lọn tơ dệt rất tỉ mỉ, nghệ nhân dệt phải biết hình dung hoa văn, họa tiết cần tạo hình trên tấm dệt để những sợi tơ luồn đúng cách thức với nhau, phù hợp, sắc nét.

Chị Néang Sa Mol, thành viên HTX, tâm sự: "Tôi làm nghề dệt này đã nhiều năm. Nghề dệt hiện nay mỗi ngày cho thu nhập khoảng 40-50 ngàn đồng. Nghề này tốn công và đòi hỏi sự kiên nhẫn, đổi lại người ta thích mua mình cũng vui. Tôi mong rằng, sau này thợ dệt sẽ có thu nhập cao hơn". 

Tùy vào trình độ tay nghề của mỗi người, với người có tay nghề cao, thuần thục trong thao tác dệt thì có thu nhập cao hơn. Những phụ nữ có tay nghề cao như chị Néang Sa Mol có thể dệt được những sản phẩm thổ cẩm cao cấp, với giá 1,2 triệu đồng/cái, mỗi tháng trừ chi phí chỉ, màu, chị thu được khoảng 5-6 triệu đồng.

Có thể nói, từ khi được đầu tư từ các dự án, chính sách của Nhà nước, làng nghề dệt thổ cẩm Văn Giáo đã nhanh chóng hồi sinh và phát triển, góp phần giúp cho nhiều hộ đồng bào Khmer Văn Giáo không chỉ thoát nghèo bền vững mà còn bảo tồn, giữ gìn được nghề truyền thống.