Tư tưởng cùng nhau xây dựng thế giới tốt đẹp hơn của Đạo Cao đài

Nêu cao tinh thần dân tộc, ý thức tự lập, tự cường

Theo các nhà nghiên cứu, các giá trị văn hóa xét theo chủ thể đạo Cao đài gồm ba nhóm giá trị: nhận thức - đạo đức - thẩm mỹ". Giá trị văn hóa đạo Cao đài được biểu hiện qua các đặc điểm: tính toàn cầu trong tôn giáo, tính triết lý về quan điểm vạn giáo nhất lý, tính triết học trong nhân sinh quan, tính văn minh trong nghi lễ, tính chung thủy trong gia đình, tính dân chủ trong sinh hoạt, tính dân tộc trong lễ nhạc, tính văn hóa vật thể trong kiến trúc, tính truyền thống trong việc nhập thế phụng sự nhân sinh.

Theo nhận định của tiến sĩ Đinh Quang Tiến, Cao đài là tôn giáo có vai trò nhất định trong đời sống tôn giáo, tín ngưỡng ở Việt Nam và có tác động tích cực đến văn hóa của cư dân Nam Bộ.

Tín đồ đạo Cao đài tin tưởng vào thế giới tâm linh nơi có Ngọc hoàng Thượng đế làm Đấng Tạo hóa. Đạo Cao đài quan niệm: con người có mối tương quan với vũ trụ, với Thượng đế và với con người xã hội. Do đó, tín đồ xuất gia tu hành nhưng vẫn nhận thức bản thân là một phần tử của xã hội, phải có trách nhiệm góp phần xây dựng xã hội. Đạo Cao đài nêu cao tinh thần dân tộc, ý thức tự lập, tự cường và sẵn sàng đón nhận cái mới của xã hội.

Các chức sắc, tín đồ đạo Cao đài sống có nhân cách, đoàn kết cộng đồng; lối sống nhân hòa và nhập thế, tham gia các hoạt động xây dựng, bảo vệ Tổ quốc; có tinh thần trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Quan niệm "tâm vật bình hành", tránh "ngôn hành bất nhất" hình thành phẩm chất đạo đức, lối sống cao đẹp của người tu hành, tín đồ.

Đạo Cao đài rèn luyện tín đồ từ bỏ những vui thú của đời thường, hằng ngày tu dưỡng bản thân, tu luyện đức tính. Họ trở thành tấm gương tiêu biểu về đạo đức, lối sống cá nhân, gia đình, xã hội. Đạo Cao đài có tinh thần gắn kết cộng đồng, giúp đỡ nhau trong cuộc sống. Đây cũng là yêu cầu bắt buộc, là trách nhiệm của mỗi tín đồ với vai trò là thành viên trong cộng đồng. Tín đồ đạo Cao đài cởi mở trong giao tiếp, dung hòa các mối quan hệ, không phân biệt đẳng cấp.

Tư tưởng cùng nhau xây dựng thế giới đại đồng

Đạo Cao đài yêu cầu chức sắc, tín đồ thực hiện "tam công" để tu luyện trong quá trình hành đạo: Lập công quả là hy sinh tư lợi để hành đạo vì xã hội, vì đạo; lập công trình là rèn luyện bản thân theo giới luật trở thành người hạnh đức; lập công phu là tu luyện tinh thần tiến hóa về đạo pháp.

Điều rất đáng tự hào, trong cuộc kháng chiến cứu nước, các phái Cao đài có: Hơn 4.000 liệt sĩ, 10.000 thương binh, 400 bà Mẹ Việt Nam Anh hùng và nhiều gia đình có công với cách mạng, nhiều huân, huy chương được Nhà nước trao tặng,...

Đạo Cao đài luôn phát huy truyền thống, tích cực vận động tín đồ tham gia các hoạt động kinh tế, văn hóa, xã hội, từ thiện, nhân đạo,... Những hoạt động thiết thực trong đời sống hàng ngày của các tín đồ đạo Cao đài đóng vai trò quan trọng trong việc đoàn kết tôn giáo ở Nam Bộ. Những công trình kiến trúc nghệ thuật thờ tự, trang phục, ẩm thực, lễ nhạc, lễ hội, kinh điển, báo chí,… của đạo Cao đài mang đặc trưng riêng, góp phần làm phong phú giá trị văn hóa của cư dân Nam Bộ.

Trong thế giới biểu tượng của đạo Cao đài, Thiên nhãn được coi là biểu tượng toàn năng của các giá trị chân - thiện - mỹ. Thiên Nhãn biểu tượng cho Đức Chí tôn, Ngọc hoàng Thượng đế được gọi là Tiên ông. Thiên nhãn là hướng tới một thế giới mà nhân loại bình đẳng, hạnh phúc không phân biệt tôn giáo, dân tộc; lấy nhân bản làm nền tảng, nhân quyền được tôn trọng, nhân tính được phát huy; khắc phục các khác biệt về hình thức, hóa giải kỳ thị tôn giáo, sắc tộc để cùng nhau xây dựng thế giới đại đồng.

Ý nghĩa đặc biệt trong trang phục đạo Cao đài

Trang phục của người theo đạo Cao đài gồm có: thường phục, đại phục và tiểu phục. Thường phục là bộ quần áo bà ba trắng, dùng trong sinh hoạt thường ngày như đi đường hay làm công quả. Tiểu phục là trang phục áo dài, quần trắng của chức sắc, tín đồ đạo Cao đài mặc khi hành đạo, làm lễ tại tư gia, nơi thờ tự. Đại phục là trang phục mặc khi hành lễ tại nơi thờ tự.

Trang phục màu trắng của đạo Cao đài mang tính triết lý sâu sắc với ý niệm: Lấy hình thức bên ngoài để chế phục tham dục bên trong, giữ cội nguồn, không vong bổn. Bởi màu trắng tượng trưng cho sự sạch sẽ. Người mặc trang phục màu trắng phải cẩn thận giữ gìn kẻo bị vấy bẩn; như nhắc nhở bản thân hành động, cử chỉ phải cẩn trọng, giữ gìn sự trong sáng tâm hồn.

Các giá trị văn hóa của đạo Cao đài đã được tín đồ phát huy trong quá trình tồn tại và trở thành những chuẩn mực trong đạo đức, lối sống. Giá trị ấy đã góp phần hình thành nhân cách con người, tạo dựng giá trị nhân sinh trong đời sống vật chất và đời sống tinh thần của cư dân Nam Bộ.

Có thế nói, các giá trị văn hóa đạo Cao đài được biểu hiện sinh động trong sinh hoạt của chức sắc, tín đồ Cao Đài. Với tinh thần nhập thế, chức sắc, tín đồ đạo Cao đài tích cực tham gia các hoạt động thế tục, đoàn kết cộng đồng, xây dựng xã hội đạo đức, văn minh, làm giàu cho bản thân và xã hội. Tuy nhiên, một thực tế đang diễn ra: trước những tác động của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế hiện nay, đạo Cao đài có những biến đổi về cơ cấu thiết chế tổ chức và một số giá trị văn hóa để thích nghi với sự thay đổi của môi trường xã hội.

Nhằm phát huy các giá trị văn hóa của đạo Cao đài trong đời sống cư dân Nam Bộ hiện nay, cần nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa của đạo Cao Đài, bảo đảm sự thống nhất giữa kế thừa và đổi mới, truyền thống và hiện đại góp phần xây dựng truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam ngày càng giàu bản sắc và bền vững.